Metody antykoncepcji – wybierz najlepszą dla siebie

Antykoncepcja, inaczej kontrola narodzin lub płodności, to ogólna nazwa metod oraz środków służących zapobieganiu ciąży. Każda kobieta bez względu na wiek, fakt posiadania dzieci i wszystkie inne zewnętrzne czynniki, ma prawo decydować kiedy i ile chce mieć dzieci. I czy w ogóle chce je mieć (choć to akurat nie jest takie oczywiste dla wszystkich, szczególnie tych konserwatywnych).

Obecnie mamy duży wybór jeśli chodzi o sposoby antykoncepcji, spośród których możesz wybrać najlepszy i najwygodniejszy dla siebie. Oczywiście najlepiej przy współpracy z ginekologiem, który powinien Ci pomóc w wyborze. Jednak przed wizytą nie zaszkodzi dowiedzieć się nieco więcej na ten temat ;)

Mamy obecnie wiele możliwości i metod jeśli chodzi o antykoncepcję, jednak można je podzielić na 4 grupy ze względu ich formę i działanie. Ogólnie przyjęty podział wyróżnia metody antykoncepcji: mechaniczne, hormonalne, chemiczne i naturalne. Jednak każda z tych metod, aby była dla Ciebie bezpieczna i spełniała swoje zadanie, musi zostać wybrana przy pomocy lekarza. Ginekolog w celu wyboru odpowiedniej metody antykoncepcji powinien uwzględnić różne czynniki psychiczne pacjentki, ale przede wszystkim musi uwzględnić jej wiek i stan zdrowia.

Jako pierwsze omówię mechaniczne metody antykoncepcji, które należą do tych najpopularniejszych. Metoda ta polega na stworzeniu pewnego rodzaju bariery dla plemników, która zatrzyma je w drodze komórki jajowej, aby nie doszło do zapłodnienia. Ich niewątpliwą zaletą jest niewielki wpływ na nasz organizm, gdyż nie wpływają na układ krzepnięcia i nie zakłócają w trwały sposób płodności.

Zacznijmy od najbardziej popularnego środka z tej grupy, czyli antykoncepcji mechanicznej w postaci prezerwatywy.

Niewątpliwą zaletą tej metody, której nie gwarantuje nam żadna inna, jest zapobieganie chorobom przenoszonym drogą płciową. Dlatego jest idealnym rozwiązaniem dla kobiet niebędących w stałym związku. Plusem jest też łatwa dostępność i stosunkowo niska cena. Dla większej skuteczności warto jednak łączyć stosowanie prezerwatywy z innymi metodami. Pozostałe środki antykoncepcyjne z tej grupy to: wkładka domaciczna oraz błony pochwowe i kapturki naszyjkowe. Wkładka jest bardzo dobrą metodą antykoncepcji dla młodych kobiet, które jeszcze nie rodziły. Działanie wkładki opiera się na stopniowym uwalnianiu hormonu (progesteronu), który wpływa negatywnie na aktywność plemników oraz zwiększa gęstość śluzu w macicy. W nieznacznym stopniu wpływa na owulację, dzięki czemu po zakończeniu jego stosowania, płodność powraca praktycznie od razu.Maksymalny czas stosowania wkładki to 3 lata. Jeśli chodzi o kapturki naszyjkowe i błony dopochwowe, to są one wykonane z gumy i stanowią mechaniczną barierę dla nasienia, podobnie jak prezerwatywa. Ich wadą jest to, że należy je zakładać przed stosunkiem. Natomiast po stosunku muszą pozostać na miejscu przez minimum 6 godzin (kapturki naszyjkowe maksymalnie do 24 godzin, natomiast błony dopochwowe do 8 godzin). Zalecane są przede wszystkim kobietom, które mają przeciwwskazania do stosowania środków hormonalnych. Należy je stosować w połączeniu ze środkami plemnikobójczymi.

Drugą bardzo popularną metodą antykoncepcji w naszym kraju jest antykoncepcja hormonalna, głównie ze względu na jej dużą skuteczność.

Najczęściej stosowane są pigułki, krążki lub plastry antykoncepcyjne, w których skład wchodzi kombinacja estrogenu i progestagenu (syntetyczny progesteron) albo pigułki lub implanty zawierające sam progestagen. Tabletki antykoncepcyjne ze względu na swoje działanie są również przepisywane w celu złagodzenia niektórych dolegliwości, jak trądzik oraz dla złagodzenia napięcia przedmiesiączkowego. Największą niedogodnością w stosowaniu środków doustnych jest systematyczność ich przyjmowania. Musisz pamiętać, aby zażywać je codziennie, o określonej porze. Mogą także przyczyniać się do zwiększenia krzepliwości krwi, a ich skuteczność obniżają zatrucia pokarmowe.

Natomiast plastry lub krążki dają tę wygodę, że zakładasz je raz na określony czas. Plaster przykleja się na tydzień, a po trzech tygodniach stosowania robi się tydzień przerwy, w którym powinna wystąpić miesiączka. Krążki (inaczej pierścienie) mają 54mm średnicy zewnętrznej i 4mm w przekroju, są elastyczne i bezbarwne. Krążek aplikuje się raz na trzy tygodnie, nie trzeba być przy tym precyzyjnym, ważne, aby dobrze się trzymał i nie uwierał. Po 3 tygodniach, podobnie, jak w przypadku plastrów, następuje 7-dniowa przerwa.

Do rzadziej stosowanych środków hormonalnych zaliczamy zastrzyk i implant antykoncepcyjny oraz jakże kontrowersyjną w Polsce pigułkę „dzień po”. Antykoncepcja hormonalna może zostać też podana w postaci zastrzyku. Dawka hormonów zawarta w takim zastrzyku wystarcza na 3 miesiące. Jest to na pewno wygodniejsze niż codzienne łykanie tabletek. Głównym składnikiem takiego zastrzyku jest progestagen, który ma działanie hamujące owulację. Powoduje on także, że śluz na szyjce macicy robi się gęstszy, znacznie utrudniając zapłodnienie. Stosowanie tej metody zaleca się głównie kobietom karmiącym piersią, ze względu na brak estrogenu w składzie (estrogen hamuje laktację). Zaleca się go również paniom, które nie mogą przyjmować tabletek hormonalnych ze względu na stan zdrowia, np. kłopoty z wątrobą. Do największych wad tej metody (choć dla niektórych to będzie zaleta) zalicza się fakt, że wywołuje długotrwały efekt antykoncepcyjny. Po odstawieniu zastrzyków w ciążę można zajść po ok. 10 miesiącach.

Dość nową metodą w Polsce jest implant antykoncepcyjny.

Implant jest zakładany pod skórę wewnętrznej strony ramienia. Zabieg wykonuje się pod znieczuleniem miejscowym. Podobnie, jak przy poprzednich metodach, implant uwalnia do organizmu progesteron hamujący owulację. Jego zaletą jest długi czas działania – do trzech lat. Po jego usunięciu płodność wraca dość szybko do normy. Metoda ta, mimo, że ciągle słabo znana w naszym kraju, jest ceniona ze względu na liczne zalety: jest mało inwazyjna, nie szkodzi żadnym organom, nie trzeba o niej pamiętać oraz nie jest widoczna, jak np. plastry.

Pigułka „dzień po” nie jest standardową metodą antykoncepcji.

Jest to metoda awaryjna mając zapobiegać ciąży po odbyciu stosunku bez zabezpieczenia lub kiedy antykoncepcja okazała się nieskuteczna (np. pękła prezerwatywa). Obecnie mamy w Polsce dostępne dwa rodzaje tego typu tabletek: Escapelle i ellaOne. Różnią się one składnikiem czynnym i czasem działania: pierwsza z nich składa się z levonorgestrelu, czyli syntetycznego progestagenu i należy ją przyjąć do 72 godzin po stosunku. Druga składa się z octanu uliprystalu i można ją przyjąć do 5 dni po stosunku. Ich działanie polega na opóźnieniu owulacji, zagęszczeniu śluzu w szyjce macicy i tym samym utrudnienie dostępu plemnikom oraz utrudnieniu zagnieżdżenia się zapłodnionej komórce jajowej, w przypadku, gdy do zapłodnienia doszło. Jednak jeśli zapłodniona komórka zagnieździła się już w macicy, tabletki nie przerwą ciąży. W przypadku stosowania tej metody awaryjnej, liczy się czas. Tabletkę należy zażyć jak najszybciej, to zwiększa skuteczność jej działania, najlepiej do 24 godzin.

Metody chemiczne obejmujące globulki, żele, pianki lub kremy, które wprowadza się do pochwy.

Zawarte w nich substancje chemiczne mają za zadanie uszkodzić błonę komórkową plemników i obniżyć ich zdolność do zapłodnienia. Ich zaletą jest łatwość użycia i dostępność, jednak ich skuteczność jest ograniczona. Mogą też być przyczyną alergii, jak również sprzyjać rozwojowi infekcji pochwy. Są za to dobrym uzupełnieniem innych metod, np. przy stosowaniu prezerwatyw.

Mamy jeszcze jedną, dość kontrowersyjną w pewnych kręgach, metodę zapobiegania ciąży. Jest to sterylizacja (lub w przypadku mężczyzn wazektomia). Wprawdzie zabieg ten jest bezpieczny (o ile wykonuje go odpowiedni lekarz w odpowiednich warunkach), ale jest nieodwracalny u kobiet. Zabieg polega na podcięciu i podwiązaniu nasieniowodów u mężczyzny lub jajowodów u kobiety. Taki zabieg wykonuje się przy zastosowaniu miejscowego znieczulenia. Niestety muszę zmartwić te z Was, które chciałyby poddać się takiemu zabiegowi – teoretycznie jest on w naszym kraju zabroniony prawem, nie znaczy to jednak, że się go nie stosuje. Trzeba trafić na odpowiedniego lekarza gotowego podjąć ryzyko, bowiem to on podlega ewentualnej karze, nie osoba, która zdecydowała się na sterylizację.

Jedynymi nieinwazyjnymi metodami antykoncepcyjnymi, a zarazem niestety mało skutecznymi są metody naturalne.

Są to metody: kalendarzowa, termiczna i śluzowa. Wszystkie polegają na obserwacji swojego ciała oraz unikania seksu w dni płodne. Jednak każda zmiana w organizmie sprawia, że metody te stają się nieskuteczne. Ile z Was słyszało o dzieciach z tzw. „kalendarzyka”? Nie polecam metod naturalnych, jeśli faktycznie nie jesteście gotowe na macierzyństwo. Metody naturalne są na tyle zawodne, że często są pomijane przy omawianiu różnych sposobów antykoncepcji.

Decyzja o wyborze najlepszej metody antykoncepcji należy przede wszystkim do Ciebie, ale powinnaś również uwzględnić preferencje Twojego partnera. W wyborze odpowiedniej dla Twojego organizmu powinien Ci pomóc lekarz. Jednak pamiętaj, żeby kierować się kryteriami skuteczności, wygody i bezpieczeństwa.